Yapay zekalı protez: Biyonik el kendi aklıyla kavrıyor

Utah Üniversitesi’ndeki mühendisler, ticari protezleri yapay zeka ve gelişmiş sensörlerle donatarak ‘kendi aklına sahip’ bir biyonik el geliştirdi. İnsan niyeti ile makine hassasiyetini birleştiren bu teknoloji, kullanıcıların nesneleri kavramak için harcadığı zihinsel çabayı ortadan kaldırarak daha doğal ve güvenli bir kullanım sunuyor.

Medikal teknoloji ve robotik rehabilitasyon alanında, protezlerin işlevselliğini artırırken kullanıcı üzerindeki bilişsel yükü azaltmaya yönelik çalışmalarda önemli bir aşama kaydedildi. Utah Üniversitesi araştırmacıları, ticari bir protez üreticisi olan TASKA Prosthetics iş birliğiyle, dokunma duyusunu taklit eden ve nesnelere göre kavrama şeklini otonom olarak ayarlayabilen bir biyonik el tasarladı.Mevcut protez teknolojilerinde kullanıcılar, basit bir nesneyi tutmak için bile her parmağın hareketini bilinçli olarak kontrol etmek zorunda kalıyor. Bu durum, ‘bilişsel yük’ yaratarak zihinsel yorgunluğa ve protezlerin terk edilmesine neden olabiliyordu. Yeni geliştirilen sistem ise bu süreci otomatiğe bağlıyor.HASSAS SENSÖRLER VE YAPAY SİNİR AĞIGeliştirilen biyonik el, parmak uçlarına yerleştirilen özel optik yakınlık ve basınç sensörleriyle donatıldı. Bu sensörler, bir pamuk topunun hafif dokunuşunu bile algılayabilecek hassasiyete sahip. Toplanan veriler, özel olarak eğitilmiş bir yapay sinir ağı (Artificial Neural Network) tarafından işleniyor.Sistem, kullanıcının bir nesneyi tutma niyetini algıladığında devreye giriyor ve her parmağın konumunu nesnenin şekline göre otomatik olarak ayarlıyor. Böylece parmaklar bağımsız ancak koordineli bir şekilde çalışarak optimum kavramayı sağlıyor.PLASTİK BARDAĞI EZMEDEN TUTABİLİYORAraştırmanın en dikkat çekici sonuçlarından biri, ‘kontrol paylaşımı’ algoritmasının başarısı oldu. Kullanıcı sadece nesneyi tutmak veya bırakmak istediğine karar verirken, yapay zeka bu işlemin ‘nasıl’ yapılacağını yönetiyor.Utah NeuroRobotics Laboratuvarı'ndan Dr. Jacob A. George, geliştirdikleri sistemi şu sözlerle anlattı: "Biraz yapay zeka ekleyerek, kavramanın teknik detaylarını protezin kendisine devredebildik. Sonuç, daha sezgisel ve becerikli bir kontrol oldu. Artık basit görevler, olması gerektiği gibi yeniden basit hale geldi."Bilek ve dirsek ampütasyonu bulunan dört katılımcı ile yapılan testlerde, kullanıcıların plastik bardaktan su içmek gibi hassas basınç gerektiren görevleri, bardağı ezmeden veya düşürmeden başarıyla tamamladığı görüldü.GELECEK VİZYONU: SİNİR ARAYÜZLERİUtah ekibi, bu teknolojiyi bir adım daha ileri taşıyarak, kullanıcıların zihinleriyle protezleri doğrudan kontrol etmelerini sağlayacak implante edilmiş sinir arayüzleri üzerinde çalışıyor. Nihai hedef, gelişmiş sensörlerin sağladığı dokunsal geri bildirimi beyne ileterek, protez uzuvların biyolojik bir uzuv gibi hissedilmesini ve yönetilmesini sağlamak.