Tıpta yarım asırlık engel aşıldı: Kanser savaşçısı ‘Vertisilin A’ üretildi

ABD’li araştırmacılar, 50 yılı aşkın süredir bilim dünyasını uğraştıran karmaşık bir mantar molekülü olan ‘Vertisilin A’yı laboratuvar ortamında sentezlemeyi başardı. Elde edilen bileşiğin modifiye edilmiş formları, tedavisi zor olan nadir bir çocukluk çağı beyin tümörüne karşı güçlü bir etki gösterdi.

İlaç endüstrisi ve onkoloji dünyası için dönüm noktası niteliğinde bir gelişme yaşandı. Massachusetts Teknoloji Enstitüsü (MIT) kimyagerleri, ilk kez 1970 yılında keşfedilen ancak karmaşık yapısı nedeniyle yarım asırdır laboratuvarda üretilemeyen Vertisilin A molekülünü sentezledi. Journal of the American Chemical Society dergisinde yayımlanan çalışma, bu molekülün özellikle çocuklarda görülen ‘yaygın orta hat glioması’ (DMG) türüne karşı potansiyel bir ilaç adayı olabileceğini ortaya koydu.YARIM ASIRLIK KİMYASAL BULMACA ÇÖZÜLDÜVertisilin A ve ilgili mantar bileşikleri, uzun yıllardır antikanser potansiyelleriyle biliniyordu. Ancak molekülün sahip olduğu 10 halkalı yapı ve hassas atom dizilimi, sentezlenmesini imkansız kılıyordu. MIT Kimya Profesörü Mohammad Movassaghi liderliğindeki ekip, 2009 yılında benzer bir bileşiği sentezlemiş olsa da, Vertisilin A'daki fazladan iki oksijen atomu süreci zorlaştırıyordu.Prof. Movassaghi, "Bu iki oksijen atomu, bileşiği çok daha kırılgan ve hassas hale getiriyordu. Yıllarca süren metodolojik ilerlemelerden sonra, olayların zamanlamasının kritik olduğunu anladık ve 16 adımlı özel bir sentez süreciyle başarıya ulaştık" ifadelerini kullandı.KANSER HÜCRELERİNİ ÖLÜME SÜRÜKLÜYORSentez başarısının ardından Dana-Farber Kanser Enstitüsü ile iş birliği yapan ekip, üretilen bileşikleri kanser hücreleri üzerinde test etti. Araştırmacılar, vertisilin türevlerinin, DNA metilasyonunda rol oynayan ‘EZHIP’ adlı bir proteinle etkileşime girdiğini tespit etti.Yapılan deneylerde, özellikle N-sülfonillenmiş versiyonların, kanser hücrelerini programlanmış hücre ölümüne sürüklemede son derece başarılı olduğu görüldü. Dana-Farber'dan Doçent Jun Qi, "Bu bileşiklerin potansiyel hedeflerinin belirlenmesi, yeni tedavilerin geliştirilmesi için kritik bir rol oynayacak" değerlendirmesinde bulundu.KLİNİK DENEYLER VE GELECEK ADIMLARAraştırma ekibi, doğal ürünün kendisinden ziyade, laboratuvarda üretilen ve daha kararlı hale getirilen türevlerin ilaç olma potansiyelinin daha yüksek olduğuna dikkat çekiyor.Dana-Farber ekibi, önümüzdeki süreçte bu bileşikleri çocukluk çağı beyin kanserlerinin hayvan modellerinde test etmeye hazırlanıyor. Çalışmanın, sadece beyin tümörleri için değil, 800'den fazla farklı kanser hücresi hattı üzerindeki etkilerinin incelenmesiyle diğer kanser türleri için de yeni kapılar aralaması bekleniyor.