Evrenin en güçlü ışığı rekor kırdı: 7 sattlik gama patlaması

Gökbilimciler, NASA'nın Fermi Teleskobu tarafından tespit edilen ve tam 7 saat sürerek rekor kıran GRB 250702B kodlu gama ışını patlamasının kaynağını araştırıyor. Bilim insanları, bugüne kadar kaydedilen en uzun süreli bu kozmik olayın, nadir görülen ‘orta kütleli bir kara deliğin’ bir yıldızı parçalaması sonucu meydana geldiğini düşünüyor.

Büyük Patlama'dan (Big Bang) bu yana evrendeki en güçlü enerji boşalımları olarak kabul edilen Gama Işını Patlamaları (GRB), genellikle sadece birkaç dakika sürerken, son gözlemler astrofizik dünyasında yeni bir sayfa açtı. NASA'nın Fermi Gama Işını Uzay Teleskobu verilerine göre, GRB 250702B adı verilen patlama, 7 saati aşan süresi ve tekrarlayan patlayıcı yapısıyla şimdiye kadar tespit edilen 15.000 GRB arasında benzersiz bir konuma yerleşti.TARİHİN EN UZUN VE GÜÇLÜ PATLAMASIGeorge Washington Üniversitesi ve NASA Goddard Uzay Uçuş Merkezi'nden Eliza Neights, keşfin önemini, "Gama ışınlarının ilk dalgası en az 7 saat sürdü. Bu, daha önce görülen en uzun patlamanın neredeyse iki katı. Kesinlikle son 50 yılda gördüğümüz diğer olaylardan farklı bir kozmik fenomendi" sözleriyle vurguladı.Bu sıra dışı durum, gökbilimcilerin olayı daha detaylı inceleyebilmesi için eşsiz bir fırsat sundu. Şili'deki Çok Büyük Teleskop (VLT), Víctor M. Blanco Teleskobu ve Gemini Gözlemevi gibi dünyanın en güçlü yer tabanlı sistemleri hızla bölgeye odaklanarak, patlamanın Samanyolu'ndan milyarlarca ışık yılı uzaklıktaki bir galakside gerçekleştiğini doğruladı.GİZEMLİ ‘ORTA KÜTLELİ’ KARA DELİK ŞÜPHESİKuzey Carolina Üniversitesi'nden Jonathan Carney liderliğindeki ekip, patlamanın nedenine dair üç ana teori üzerinde duruyor. Mevcut veriler, olayın standart süpernova veya magnetar teorilerine uymadığını gösteriyor. En güçlü ihtimal ise bilim dünyasının ‘kayıp halka’ olarak nitelendirdiği orta kütleli kara delikler.Teoriye göre; kütlesi Güneş'in 100 ila 100.000 katı arasında değişen ve evrende nadiren tespit edilebilen orta kütleli bir kara delik, bir yıldızı yutarak parçaladı. Bu ‘gelgit bozunma olayı’ (TDE), ışık hızına yakın bir plazma jeti oluşturarak çevredeki gaz ve toz bulutuna çarptı ve 7 saat süren bu devasa ışımayı yarattı.KOZMİK ARKEOLOJİ SORUNU ÇÖZÜLÜYORAraştırmacılar, patlamanın yaşandığı galaksinin diğer GRB ev sahibi galaksilerden daha büyük kütleli olduğunu ve emisyon noktasının yoğun tozla kaplı olduğunu tespit etti. Eğer orta kütleli kara delik senaryosu doğrulanırsa, bu keşif, gökbilimcilerin bir yıldızı parçaladıktan sonra plazma jeti üreten bu sınıftaki bir kara deliği ilk kez gözlemlemesi anlamına gelecek.Jonathan Carney, çalışmayı "Milyarlarca ışık yılı uzakta meydana gelen bir olayın ayrıntılarını yeniden yapılandırdığımız büyüleyici bir kozmik arkeoloji sorunu" olarak tanımlayarak, evrenin en uç olayları hakkında öğrenilecek daha çok şey olduğunu belirtti.